Rozwód a majątek

Z chwila ustania wspólności majątkowej wspólność łączna, czyli bezudziałowa zmienia się we współwłasność majątkową. Z tą datą można żądać podziału majątku wspólnego.
Uprawnieni małżonkowie mogą wyłączyć uprawnienie do żądania na czas 5 lat. Żądanie podziału majątku nie ulega przedawnieniu, ani nie można się go zrzec.

Podział umowny

Podział majątku można przeprowadzić umownie. Gdy składnikami takiego majątku są ruchomości umowa może zostać zawarta w dowolnej formie natomiast, gdy  składnikami są nieruchomości, wówczas konieczne jest sporządzenie takiego podziału z zachowaniem formy aktu notarialnego.

Umowa powinna określać sposób w jaki składniki majątku wspólnego zostały podzielone, zawierać oświadczenie o przeniesieniu udziałów, a gdy takie występują, również zapisy dotyczące spłat lub dopłat oraz terminy ich uiszczenia.

Umowny podział może dotyczyć całego  majątku lub ograniczać się do części tego majątku, ale powinno to wyraźnie wynikać z zawartej umowy.

Jeżeli jeden z małżonków, po zawarciu takiej umowy, dojdzie do przekonania, że został wprowadzony w błąd co do stanu faktycznego, który uważał za niewątpliwy, wówczas może złożyć wniosek o sądowy podział. W takiej sytuacji nie ma konieczności dochodzenia uznania umowy o podział majątku za pozbawioną skutków prawnych. Należy jednak dopilnować, aby oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych takiej umowy doszło do drugiej strony w terminie 1 roku  od wykrycia błędu.

Podział sądowy

Zasadą jest, że podział powinien obejmować cały majątek wspólny.

Podział majątku wspólnego przed sądem wymaga ustalenia:

• podstawy ustania wspólności,
• wyszczególnienia majątku wspólnego wraz z jego wyceną.

Podział obejmuje składniki wchodzące w skład majątku w chwili podziału.

Sąd z urzędu:

• ustala skład oraz
• wartość poszczególnych składników majątku wspólnego - wartość składników ustala się według cen z chwili dokonywania podziału. Z majątku wspólnego wyłączeniu ulegają przedmioty majątkowe, które wchodzą w skład majątku osobistego.
• dokonuje rozliczeń z tytułu wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty każdego z małżonków i z tytułu zaspokojenia długów jednego z małżonków z majątku wspólnego

Sąd na wniosek strony orzeka o:

• ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym oraz
• rozliczenia wydatków i nakładów poniesionych z majątków osobistych na majątek wspólny .

Podczas postępowania o podział majątku, sąd ustala składniki majątku wspólnego oraz ich wartość. Z majątku wspólnego wyłączeniu ulegają przedmioty majątkowe, które wchodzą
w skład majątku osobistego.

Składniki majątku wspólnego

O zaliczeniu danego przedmiotu do majątku wspólnego decyduje moment definitywnego nabycia przedmiotu.

Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego
   z małżonków;
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy
   z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Składniki majątku osobistego

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3. prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6. przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego
   z małżonków;
9. prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10. przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Należy jednocześnie pamiętać, że przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Przedmiot podziału

Podział majątku wspólnego obejmuje składniki, które istniały w  chwili ustania wspólności ustawowej i istniejące w chwili dokonywania podziału.

W skład majątku wchodzą również przedmioty, których zbycie sąd uzna za pozorne. Oznacza to, że składniki:

• bezprawnie zbyte;
• zniszczone;
• lub zużyte

- przez jednego z małżonków, zalicza się rachunkowo na rzecz drugiego, czyli ich wartość z daty orzekania ujmuje się na poczet przysługującej spłaty lub dopłaty.

Sposób podziału majątku wspólnego

Podziału majątku można dokonać poprzez:

• fizyczny podział;
• przyznanie poszczególnych przedmiotów jednemu z małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego małżonka;
• przez sprzedaż i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży.